Leendert de Neus

Het Rechterlijk Archief van Brielle herbergt diverse getuigenverklaringen. Deze werden afgelegd voor de schepenen van de stad en konden dienen als bewijs in civiele zaken. Een zaak die heel wat verklaringen heeft opgeleverd betrof een 'injurie' of belediging van Paulus van Lankhorst, de vendumeester van Brielle in 1775.

Abraham Cahoen, de stadsomroeper of 'omklinker', had kwaad gesproken van de grootvader van de vrouw van Lankhorst. Hij had gezegd dat Leendert van Wijngaarden alias Leendert de Neus, in 1712 (60 jaar eerder!) de stad zou zijn uitgezet. Lankhorst klaagde daarop Cahoen aan wegens smaad. Deze liet op zijn beurt een aantal ouderen opdraven die verklaarden dat het gerucht algemeen bekend was geweest. De getuigenverklaringen zijn door de schepenen in vragen uitgeschreven waarbij in de marge het antwoord van de getuige werd aangetekend. De verklaringen zijn vaak gelijkluidend maar geven een aardig beeld van een gewone man.

Leendert was volgens de getuigen een 'kloek karel'. Hij was eerst slampamper, daarna jarenlang loods op de oude loodsboot geweest; in 1727 was hij gestopt en had nog enkele jaren met een poonschuit tussen Brielle en Rotterdam gevaren. Hij had gewoond in de Langestraat in het Witte Hart en was een eerlijk en ordentelijk man die volgens geruchten 'een mooie stuiver' geërfd had uit Oost-Indië. Op de prangende vraag "wat neus de vader van de wed. van Rij heeft gehad, hetzij deselve kort off langh, dik off dun, regt off scheeff, ingevallen of niet ingevallen, krom off niet krom geweest sij en off de vader van de wed Van Rij ook enig gebrek off iets ongemeens aan zijn neus gehad heeft waardoor hij van andere menschen onderscheyden wierd", waren de getuigen zwijgzaam; zij hadden de neus eigenlijk nooit 'naauw bekeeken'.

Aart van der Houwen (aa.vander houwen@streekarchiefvp.nl)