Slachtoffers van eerdere oorlogen

Tijdens de jaarlijkse Nationale Herdenking van de Nederlandse oorlogsslachtoffers klinkt het inmiddels vertrouwde: wij herdenken "Allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, en daarna in oorlogssituaties en bij vredesoperaties". Daarbij zal niemand stilstaan bij het overlijden van Leonardus Jan Nolen of Cornelis Molenaar. Zij overleden in de Grote of Eerste Wereldoorlog. Leonard, geboren in Brielle in 1886, was de enige zoon van de timmerman-torpedist Johannes Nolen, die in 1916 als weduwnaar met zijn dochter aan het Maarland Zz nr 25 woonde. Leonard was op jonge leeftijd naar zee gegaan en werkte als stoker aan boord van het stoomschip Rijndam, een schip van de Holland-Amerika Lijn. Tijdens de terugreis uit New York liep dit schip op 18 januari 1916, vlakbij de Engelse kust, op een mijn die door de Duitse onderzeeboot "UC 1" was gelegd. Door de explosie kwamen Leonard en twee anderen benedendeks om het leven. Het schip liep grote schade op en de kapitein moest het aan de grond zetten. Twee dagen later werd het vlot getrokken en kon het op eigen kracht naar Gravesend varen voor noodreparatie. Het is mij niet bekend waar de slachtoffers begraven zijn. Op dezelfde 18e januari overleed in Brielle de 22-jarige Cornelis Molenaar, die als gemobiliseerd militair in Brielle in garnizoen lag. Op de 20e werd diens stoffelijk overschot overgedragen aan de familie en met een indrukwekkende militaire escorte naar de haven gebracht vanwaar het met een stoomboot naar Krimpen aan de Lek werd vervoerd. Waarschijnlijk was de oude Nolen toen al op de hoogte van het lot van eigen zijn zoon en heel Brielle rouwde mee.

Aart van der Houwen (aa.vanderhouwen@streekarchiefvp.nl)