Een lynchpartij in Brielle

Op 23 december, daags voor Kerst, 1707, kwam 's avonds ene Pieter aan in Brielle. Hij was op doorreis en vroeg op het Maarland aan de eerste de beste naar de herberg Amsterdam die destijds goed bekend stond. "Amsterdam?", antwoordde Jan Cente, "is hier wel achtien uiren vandaen".

Pieter had blijkbaar een zware reis achter de rug want hij kon er niet om lachen, integendeel: er ontstond een woordenwisseling waarna hij vertrok naar de even verderop gelegen herberg, die hij blijkbaar zelf wist te vinden. Niet veel later kwam hij terug, en vroeg links en rechts naar 'die duyvelsche schipper'. Loods Jan liet niet lang op zich wachten en liep hem bij de Hoge brug (huidige Kippenbrug) tegemoet met een: "hier is den schipper, wat wilt gij van den schipper hebben?" Volledig onverwacht trok Pieter zijn degen en stootte daarmee naar de nietsvermoedende Jan. Buurman Ruysch, waarmee Jan had lopen praten, had niets gezien, maar toen hij dichterbij kwam viel Jan hem in de armen; hij was gewond geraakt aan zijn keel en zakte even later dood neer. De vreemdeling liep met grote passen weg.

Dit veroorzaakte uiteraard een enorme consternatie. Mannen en jongens renden het Maarland op en af en volgden elke aanwijzing. Omwonenden hadden iemand op het werfje gehoord "struijckelende over eenige houtten"; met lantaarns werd de timmerwerf van Van der Pauw doorzocht tot onder de kiel van een schuit een persoon werd aangetroffen. Hij werd overgedragen aan de burgerwacht, maar nog vóór de man bij het stadhuis was, was hij "door gewelt van het tezamen gerotte volk deerlijk mishandelt en komen te sneuvelen". Bij gebrek aan verdere getuigen werd vastgesteld dat hij de dader moest zijn geweest, waarop het lijk begraven werd onder de galg op Meeuwenoord.

Aart van der Houwen (aa.vander houwen@streekarchiefvp.nl)