Het klimaat lijkt veranderd

Het weer geeft altijd wel gesprekstof; in één van zijn jaarboeken herinnert Jan Kluit zich dat mensen vóór 1740 tegen elkaar zeiden "het schijnt alsoff ons climaat verandert is, men heeft geen koude winters off heete somers meer als in vorige jaren."

De historische winter van 1739/40 zette alles recht: op 4 januari viel de vorst in en een week later lag de Maas dicht. Op de 12e liep heel Brielle uit om op de Maas en naar het eiland Rozenburg te wandelen. Het was voor het eerst sinds 1709 dat de rivier dicht lag. Daar werd slim gebruik van gemaakt: een konvooi van veertien of zestien wagens, beladen met koopwaren uit Engeland, trok over de Maas naar Rotterdam. Een veeboer dreef twaalf zware ossen bij de scheepswerf aan het Maarland het ijs op en ging daarmee, zelf gezeten in een boerenwagen, eveneens naar Rotterdam. Kluit herinnerde zich de enorme koude, zelfs in huis: "ja, de vorst was doen zoo streng dat men op den 11e, 12e en 13e januarij bij een groot vuur thee sittende te drinken, de theekopjes, eer men dezelve voor de tweede maal (schoon ras) overgoot, reets al waren vastgevroren. En 't broot, schoon men meende hetselve digt bij 't vuur zeer wel bewaart te hebben, was egter zoo hart bevrooren als straatsteenen."

In het hele land was het gruwelijk koud; het vroor tien tot twintig graden Celsius bij een harde wint. Op het strand ontstonden metershoge ijswallen. Vanuit Stavoren liepen enkelen over het ijs naar Enkhuizen. Maar er waren ook slachtoffers; mensen werden doodgevroren aangetroffen aan de kant van de weg of zelfs in huis. De armenzorg in Brielle voerde de steun op. Op deze winter volgde een rampzalige zomer, maar daarover later.

Aart van der Houwen (aa.vander houwen@streekarchiefvp.nl)