Het begin van het Rampjaar 1672

In maart 1672 keerde de zogeheten Smyrnavloot terug vanuit de Middellandse Zee. De 65 rijk beladen koopvaardijschepen werden vergezeld door een zestal lichte oorlogsschepen om ze te beschermen tegen kapers. Het gevaar kwam echter uit onverwachte hoek. 

In het Kanaal, bij het eiland Wight lag een Engelse vloot. Engeland was weliswaar een bondgenoot van de Republiek, maar de Engelse koning had andere plannen. Karel II was in voortdurende geldnood en leefde van Franse subsidies. Door een ordinaire zeeroof hoopte hij zijn geldprobleem op te lossen. Op 23 maart ontmoetten de vloten elkaar. De Nederlandse bevelhebber was gewaarschuwd en had voorbereidingen getroffen; de kanonnen waren geladen en de Engelse aanval kon direct beantwoord worden. Er ontstond een zeeslag die uiteindelijk twee dagen duurde en waarbij de koopvaardijschepen onder dekking van de konvooischepen koers bleven zetten naar de Noordzee. 

De Engelse buit was minimaal; slechts één koopvaardijschip werd opgebracht. De Republiek verloor een konvooischip. Het fregat 'Klein Hollandia' werd doorzeefd en, nadat kapitein Jan van Nes, alias Oudenboer Jaap, en de kapitein van de mariniers Van Nispen, waren gesneuveld, geënterd. Het schip was dermate gehavend dat het zonk, "met vriend en vijand" zo wil het verhaal. Uit het Brielse archief blijkt echter anders: er waren wel degelijk overlevenden; zij werden gevangengenomen en na enkele maanden vrijgelaten. De mariniers konden zich eind juli weer bij hun compagnie melden, die op dat moment in Brielle in garnizoen lag.

In maart 1673 scheepten de mariniers zich weer in, maar een drietal was daartoe niet in staat. Op hun verzoek bevestigden andere mariniers tegenover de schepenen van Brielle hun verhaal en verklaarden dat zij inderdaad nog niet hersteld waren van hun 'extra ordinaris sware' verwondingen.

Aart van der Houwen (aa.vander houwen@streekarchiefvp.nl)