Havenervaringscentrum wordt huis voor haven

Maasvlakte - In 2009 opende Futureland de deuren om informatie te geven over de aanleg van de tweede Maasvlakte. Het informatiecentrum zou er tijdelijk staan, maar nog ieder jaar komen ruim 110.000 bezoekers naar het centrum om kennis te maken met de Rotterdamse haven en de ontwikkelingen die er in het havencomplex plaatsvinden.

Nu het gebouw waarin Futureland gevestigd is, bouwtechnisch aan het einde van zijn levensduur is, is besloten om een nieuw centrum te bouwen om bezoekers te kunnen blijven informeren over belangrijke ontwikkelingen.

In 2024 moet tegen de duinen aan het einde van de Amaliahaven het Havenervaringscentrum (HEC) haar deuren openen. Deze naam is overigens nog een werknaam, binnen het bouwteam, bestaande uit het Havenbedrijf, MVRDV en Kossmanndejong wordt er nog druk nagedacht over een ‘echte’ naam.

Het nieuwe centrum biedt bezoekers straks de kans om vanaf 25 meter hoogte een blik te werpen over de zee en de tweede Maasvlakte. Het is de verwachting dat de terminals zich ook meer zullen uitbreiden richting de duinen, waardoor de schepen nog dichterbij komen te liggen. Er is al begonnen met het aanleggen van de nieuwe kades. Daarbij wordt ook een aanlegmogelijkheid gerealiseerd voor de FuturelandFerry, zodat de rondvaarten door de haven behouden blijven voor de bezoekers. Vanaf het dak zijn niet alleen de schepen te zien, maar ook de andere activiteiten. Er zijn offshore activiteiten, warehouses maar ook electrolyzers want de haven speelt ook een rol in de energietransitie. Windenergie wordt door middel van de elctrolyzers omgezet in waterstof.

De nieuwe locatie ligt op het snijvlak van natuur en economische activiteiten. Het is de bedoeling dat het terrein ecologisch wordt aangepast, d.w.z. dat de bestaande paddenpoel blijft bestaan en er geen uitheemse planten worden geplant.

Volgens Richard van der Eijk van het Havenbedrijf Rotterdam is de locatie vlakbij het recreatiestrand de beste plek om het verhaal over de haven te vertellen. Er wordt nog wel gekeken naar een eventuele aanpassing van het gebied, omdat vlak bij het havenervaringscentrum de toegang tot het naaktstrand is. Daarnaast heeft men te maken met een beschermd natuurgebied en de aanwezigheid van kiters. Er zullen dus voldoende parkeerplaatsen aangelegd moeten worden voor bezoekers van het HEC. Zeker omdat het ook de bedoeling is om het Educatief Informatie Centrum (EIC) dat nu op de Landtong bij Rozenburg gevestigd is, onderdak te bieden in het HEC. Het EIC stelt zich ten doel jongeren te interesseren voor de haven; voor de vele mogelijkheden om er te werken en om bijpassende opleidingen te volgen. Jaarlijks ontvangt het EIC ruim 22.000 jongeren voor een bezoek aan de haven. En waar beter dan in het havengebied kan het verhaal verteld worden.

Winy Maas en zijn team van architectenbureau MVRDV tekenden voor het ontwerp van het nieuwe centrum. Het ontwerp laat een no-nonsense, industrieel en functioneel gebouw zien, een ‘huis’ voor haven en het havenbedrijfsleven. Elke verdieping van het gebouw is vierkant en heeft een groot panoramavenster met zicht op de haven. De oriëntatie daarvan is afhankelijk van de functie; de begane grond en de vierde verdieping, waar het café en restaurant zijn gevestigd, hebben ramen aan de westzijde die zijn gericht op de activiteit in de haven. ’s Avonds kunnen restaurantgasten genieten van hun diner met de lichtjes van de haven op de achtergrond. In de tussenliggende drie verdiepingen komt de vaste tentoonstelling, ontworpen door Kossmanndejong. Hier zijn de ramen gericht op specifieke elementen van de haven die de tentoonstelling inhoudelijk versterken. Blikvanger is het atrium, met in het midden een enorme sculptuur en eronder een maquette van de haven. Deze ruimte, in feite een extra tentoonstellingsruimte, zal ook worden ingericht door Kossmanndejong. Bezoekers kunnen het HEC betreden via de draaideur op de begane grond, maar kunnen het gebouw ook van buitenaf beklimmen, via de trappen langs de verschillende terrassen. Bij deze wandeling bieden vitrineramen een doorkijkje naar de tentoonstelling binnen. Door de trappen aan de buitenzijde, is het dak van het centrum 24/7 toegankelijk. Op het dak kan er langs de randen een blik geworpen worden op de omgeving die met speciale kijkers in geluid en beeld dichterbij gehaald kan worden. Ook zijn er zitgelegenheden tussen de bassins met zonnepanelen.

Het HEC is een schoolvoorbeeld van duurzaamheid; voor het frame zal staal van gesloopte gebouwen worden hergebruikt en ook de gevelpanelen zijn deels van gerecycled materiaal. De gevel wordt daarnaast extra geïsoleerd. Het circulariteitsprincipe is ook van toepassing op het gebouw zelf: de hoofddraagconstructie, van donorstaal en circulair beton, is volledig demontabel. Zelfs voor de fundering worden geen heipalen gebruikt, waardoor het volledig verwijderd zou kunnen worden zonder een spoor achter te laten. Voor de gevelpanelen is een retourname-overeenkomst gesloten met de fabrikant. De akoestische plafonds zijn gemaakt van hergebruikt papierpulp. Met het ontwerp is ook naar de toekomst gekeken. ‘Het centrum kan zonder problemen uit elkaar gehaald worden en verplaatst worden naar Maasvlakte 5’, aldus Winy.

‘Het centrum ligt in het verhaal zelf’, geeft Herman Kossmann van Kossmanndejong aan. ‘Hierdoor kunnen we gebruik maken van de activiteiten in de omgeving.’ De tentoonstellingen laten bezoekers gebruik maken van alle zintuigen. Je maakt een reis door de haven, die begint bij het ontdekken van de diverse functies en gebruikers. Vervolgens wordt de verbinding met de andere kant van de wereld ontdekt en voelt de bezoekers hoe belangrijk de haven is als entree naar de rest van Europa. Digitalisering is één van de thema’s die belicht wordt. Ook is er aandacht voor de natuur, biodiversiteit en vervuiling. Op de derde etage is er plek voor de energietransitie en innovaties; hoe ga je van fossiele brandstoffen naar een waterstof haven. Het hart van het gebouw is een monumentaal atrium dat alle verdiepingen met elkaar verbindt. Dit maakt het gebouw een soort periscoop die naar verschillende kanten kan draaien en de bezoeker op verschillende manieren naar de haven laat kijken. Aan de stijl in het midden komt een kinetische installatie met allerlei elementen die met de haven te maken hebben.

Het Havenervaringscentrum richt zich op het heden en de toekomst. Het verleden van de haven heeft een plek in het maritiem museum. Het HEC is geen museum maar een centrum, waar je de haven kunt ervaren en waar het begrip voor de haven vergroot kan worden. Kortom, de ‘echte’ haven met zijn uitdagingen is straks te vinden aan de rand van de Maasvlakte, waar iedereen welkom is om te voelen hoe nietig de mens is in één van de grootste havens ter wereld.