Roze monstriositeiten

Wat is kunst? En wat is mooi? Twee moeilijke vragen die zich vaak in combinatie voordoen. Over smaak valt niet te twisten, toch doen we het graag en met overgave. En als het dan ook nog eens gaat over modérne kunst, dan kunnen de gemoederen hoog oplopen. Kijk maar naar de roze beelden die onlangs werden geplaatst bij het Ravelijn bij de entree van Brielle. Het eilandje wordt opgepimpt tot een stadpark, genaamd De Brielsche Aap. De beelden stellen gestileerde hoofden voor die de bezoeker schuin aankijken.

Kunstkijkers vallen grofweg uiteen in twee groepen: mensen die angstig roepen dat ze geen verstand van kunst hebben. Ze hebben geen idee wat ze ergens van moeten of mogen vinden en zijn bang dat ze de achterliggende theorieën niet begrijpen en een dom figuur slaan. De andere groep heeft minder scrupules. Ze komen makkelijk tot een oordeel: mooi, uitdagend, interessant of – in het ongunstige geval – onbenullig klungelwerk, vaak toegelicht met de opmerking 'dit kan mijn kleine zusje ook'. Bijbehorend getheoretiseer wordt afgedaan als slimme oplichterij.

De Brielse koppen roepen felle kritiek op. Prutserig timmerwerk. Roze monstriositeiten. Een verschrikkelijk contrast met de historische omgeving. Tenslotte de vraag: wat doen ze hier? Altijd een uitdaging om te proberen zelf een oordeel te vormen over zoiets controversieels. Ik wandelde er eens langs. Inderdaad: grof timmerwerk. Onmiskenbaar fel roze gekwast. Monstrueus? Mij lijken ze niet monsterachtig. Ze zijn een beetje… ja, wát eigenlijk? Een journalist zag er een toespeling in naar de beelden van Paaseiland. Het Ravelijn zou dan nu een soort Briels Paaseiland zijn. Laten we aannemen dat dit zo is; blijft de vraag: waaróm?
Er hoort inderdaad een verhaal bij, volgens de initiatiefneemster. Daar wordt Paaseiland niet in genoemd. Het geheel is een monument voor omgekomen dijkwerkers. Omgekomen dijkwerkers? Over dijkwerkers is heel wat geschreven. Over hun keiharde bestaan, hun zwoegen en ploeteren, hun moeilijkheden en successen, hun schrijnende armoede. Maar slachtoffers? Omgekomen? Wanneer dan? Waar? Hebben we iets gemist bij onze geschiedenislessen? Gaat het om bedrijfsongevallen? Zo ja, waarom een monument in Brielle? Waarom nu? Wat is het verband tussen deze exotische roze koppen en onze knoestige, Hollandse dijkwerkers?

Dan de combinatie van de historische omgeving met moderne kunst. Dat roept altijd weerstand op. Denk aan de Eiffeltoren. Die moest maar snel weer afgebroken worden, want het stalen gevaarte detoneerde hinderlijk met de sfeer van het oude Parijs. Nu is het een publiekstrekker van de eerste orde. Stel je voor wat de Parijzenaren gemist hadden als ze hem afgebroken hadden. In die context valt er wel wat te zeggen voor de roze koppen. Hoe meer commotie, des te meer publiciteit; hoe meer belangstelling, des te meer toeristen voor Brielle.

Helaas wel een voordeel van beperkte duur. Volgens de kunstenaars zal de natuur de beelden gaan overwoekeren, de roze kleur zal vervagen en het hout vergaan. Laat dat dan een geruststellende gedachte zijn voor de tegenstanders.