Ridicul ende impossibel

Johan de Witt heeft een schat aan correspondentie nagelaten; maar liefst 35.000 brieven, door hem gestuurd of ontvangen, zijn bewaard gebleven. Zoals de brief die zijn broer Cornelis hem op 8 juni 1667 stuurde. Cornelis was als gevolmachtigde van de Staten-Generaal aan boord van de Zeven Provinciën die op dat moment voor Voorne lag om soldaten in te nemen. Cornelis schreef dat hij zijn komst had gemeld bij de commandeur van Brielle en vervolgde met: "(van) mijne lieve huysvrouwe hebbe ick met droefheydt het overlyden van mijn jonghste soontie verstaen". De brief moet dezelfde dag bezorgd zijn geweest bij Johan, die zich daarop direct naar Brielle begaf, want op de 9e juni schreef Cornelis dat hij diens brief had ontvangen die Johan op de 8e vanuit Brielle had verstuurd. De vloot kon niet wachten en hij eindigde met "De Ruyter laat U groeten, heeft niets te voegen bij wat ik U schrijf". De vloot zette koers naar Engeland waar Cornelis de orders bekend maakte: vernietiging van de Engelse vloot. Daarvoor moesten de schepen ver de Medway opvaren met alle risico's van dien. Cornelis schreef zijn broer dat De Ruyter hier niets voor voelde en dat ook andere hoofdofficieren het plan "ridicul ende impossibel" vonden. Toch zou het worden uitgevoerd. De Zeven Provinciën kon vanwege de diepgang niet deelnemen aan de tocht en bleef buitengaats, maar Cornelis stapte over op een ander schip. Aan Johan liet hij weten nooit zo bang geweest te zijn; mislukking zou een ramp geweest zijn. Het werd een verpletterend succes. Het Engelse vlaggenschip Royal Charles werd op sleeptouw genomen naar Hellevoetsluis. Cornelis de Witt, Michiel de Ruyter en Willem van Gent (commandant van de mariniers) ontvingen van de Staten-Generaal elk een gouden bokaal.

Aart van der Houwen (aa.vander houwen@streekarchiefvp.nl)